Jaskra to choroba, która w poważny sposób zmniejsza jakość codziennego życia pacjenta. Choć przez wiele lat niemalże bezobjawowa, a więc podstępna (długo nie daje konkretnych, alarmujących dolegliwości), po pewnym czasie trwania nagle zaostrza się i powoduje ubytki w polu widzenia oraz pogorszenie ostrości wzroku. Nieleczona lub leczona na zbyt późnym etapie zaawansowania jaskra skończyć się może nawet całkowitą utratą wzroku w dotkniętym zaburzeniem oku, co decyduje o niepełnosprawności pacjenta.
Jakie konkretne zmiany chorobowe pojawiają się w przebiegu jaskry? Jaskra to neuropatia nerwu wzrokowego – stan, w którym przewodzący bodźce wzrokowe do mózgu nerw ulega postępującemu niszczeniu i stopniowo przestaje pełnić swoje funkcje, a pacjent obserwować zaczyna ubytki w polu widzenia, które znacznie utrudniają mu codzienne funkcjonowanie. W przebiegu jaskry lekarze obserwują również tzw. podwyższone ciśnienie śródgałkowe, które prawdopodobnie ma kluczowy udział w uszkadzaniu włókien nerwu wzrokowego poprzez ich ucisk i wywoływanie niedokrwienia.
Jaskrę leczyć można za pomocą monoterapii, a więc posługując się tylko jednym lekiem. W tym celu lekarz może pacjentowi zaproponować m.in. substancje z grupy alfa-2-agonistów, beta-adrenolityków, inhibitorów anhydrazy węglanowej, prostaglandyn lub prostamin. Leki te ograniczają ryzyko dalszego postępu jaskry. Jeśli jednak monoterapia przestaje przynosić oczekiwane rezultaty, powyższe preparaty można ze sobą łączyć, uzyskując znaczną poprawę stanu pacjenta.
Powyżej przedstawiono jednak metody leczenia jaskry przewlekłej, a więc tej o stosunkowo łagodniejszych objawach, przebiegającej na przestrzeni dłuższego czasu i cechującej się stopniowo narastającymi objawami. U pacjentów można jednak spotkać się również z ostrym atakiem jaskry – stanem, w którym dolegliwości kliniczne prezentowane są nagle, osiągają wysoki stopień nasilenia, a ryzyko poważnego pogorszenia jakości wzroku, a nawet jego utraty niebezpiecznie rośnie.
Pacjent z ostrym atakiem jaskry zgłaszać może (ale oczywiście nie musi) przekrwienie, zaczerwienienie gałki ocznej i jej ból rozprzestrzeniający się niekiedy na różne okolice głowy. Ból bywa niekiedy tak silny i lokalizowany poza obszarem oka, że po przyjęciu do szpitala chory kierowany jest na oddział neurologiczny. Pacjent prezentować może także nudności, wymioty, a nawet ból w klatce piersiowej, a więc symptom imitujący zawał mięśnia sercowego. Z niejednoznacznych objawów wynika zatem trudność w postawieniu trafnej i szybkiej diagnozy ostrego ataku jaskry. W dotarciu do podłoża objawów chorego pomóc może badanie fizykalne. Lekarz prosi zatem pacjenta o przymknięcie oczu i skierowanie spojrzenia w dół, a wtedy delikatnie uciska na gałki oczne badanego, obserwując objaw oczu twardych jak kamień.
Jak więc postępuje się w ostrym ataku jaskry? Przede wszystkim należy działać szybko, ale rozsądnie. Przed podaniem pacjentowi jakichkolwiek substancji leczniczych niezbędne jest uzyskanie informacji na temat ewentualnych alergii i innych schorzeń tj. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, astma oskrzelowa, POChP, niewydolność mięśnia sercowego i zaburzenia rytmu etc. Później natomiast zaleca się zastosowanie inhibitora anhydrazy węglanowej (np. acetazolamidu), leków hiperosmotycznych (glicerol lub mannitol), a następnie pilokarpiny, beta-adrenolityków i glikokortykosteroidów.
Jaskrę leczyć można nie tylko za pomocą farmakoterapii, ale również zabiegowo i operacyjnie. Do skutecznych chirurgicznych metod zwalczania jaskry należą obwodowa irydotomia laserowa (obwodowe przecięcie tęczówki laserem) i trabekulektomia (rozcięcie beleczkowania w kącie rogówkowo-tęczówkowym).
